Apteki w wyniku produkcji leków wytwarzają odpady i liczne chemikalia, a także regularnie wycofują ze sprzedaży przeterminowane leki. 

Wiele placówek prowadzi również punkt odbioru przeterminowanych środków farmakologicznych od pacjentów. Jednakże odpady medyczne i nieważne farmaceutyki nie mogą być wyrzucane do zwykłych pojemników na śmieci ani składowane na wysypiskach, ponieważ substancje w nich zawarte stanowią zagrożenie dla środowiska naturalnego i mogą być niebezpieczne dla człowieka. Do jakich działań są więc zobligowane apteki?

Odpady medyczne – jakie obowiązki ma apteka?

Apteki, jako placówki zajmujące się dystrybucją leków, muszą przestrzegać przepisów dotyczących właściwej utylizacji odpadów medycznych, w tym przeterminowanych leków. Odpowiednie gospodarowanie tymi odpadami jest kluczowe, aby zapobiec negatywnym skutkom dla środowiska i zdrowia publicznego. Apteki są zobowiązane do przechowywania i przekazywania takich odpadów do specjalistycznych firm utylizacyjnych, a także do zapewnienia odpowiednich pojemników na odpady medyczne. 

Kary za naruszenie przepisów dotyczących odpadów medycznych

Nieprzestrzeganie przepisów związanych z gospodarką odpadami medycznymi, w tym nieodpowiednia utylizacja leków przeterminowanych, może skutkować nałożeniem kar finansowych na apteki. Naruszenie przepisów dotyczących składowania, transportu lub przekazywania odpadów może prowadzić do grzywien sięgających nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych. W skrajnych przypadkach mogą być również nałożone sankcje administracyjne, takie jak zawieszenie działalności apteki. 

Utylizacja leków przeterminowanych – w jakich odstępach czasu powinna być wykonana?

Przeterminowane leki powinny być regularnie utylizowane przez apteki, aby uniknąć nadmiernego gromadzenia się odpadów medycznych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, apteki mają obowiązek przekazywania leków do utylizacji zgodnie z harmonogramem ustalonym z firmą utylizacyjną, jednak najczęściej proces ten odbywa się co 30-90 dni, w zależności od ilości zebranych odpadów oraz specyfiki prowadzonej działalności. Ważne jest, aby apteka dostosowała terminy utylizacji do swoich potrzeb, jednocześnie dbając o przestrzeganie odpowiednich norm i przepisów. 

Utylizacja leków przeterminowanych – jak wygląda w praktyce?

W praktyce utylizacja leków przeterminowanych zaczyna się od segregacji odpadów w aptece. Leki te muszą być umieszczane w specjalnych pojemnikach na odpady medyczne, które są odpowiednio oznakowane i przechowywane w wyznaczonym miejscu w aptece. Po zebraniu odpowiedniej ilości odpadów, apteka zgłasza konieczność ich odbioru specjalistycznej firmie zajmującej się utylizacją odpadów medycznych. Firma ta odbiera odpady i transportuje je do zakładów utylizacyjnych, gdzie są one bezpiecznie niszczone, najczęściej poprzez spalanie w wysokotemperaturowych piecach. 

Apteka – jak podpisać umowę z firmą utylizacyjną?

Aby podpisać umowę z firmą utylizacyjną, apteka powinna wybrać zarejestrowanego i certyfikowanego dostawcę usług w zakresie utylizacji odpadów medycznych. Umowa powinna precyzyjnie określać warunki odbioru odpadów, harmonogram ich wywozu, sposób dokumentowania procesu oraz koszty usług. Kluczowe jest, aby firma miała wymagane pozwolenia na odbiór i utylizację odpadów niebezpiecznych. Po podpisaniu umowy apteka będzie zobowiązana do prowadzenia ewidencji przekazywanych odpadów, co jest wymagane przepisami prawa. 

Jak utylizować przeterminowane leki psychotropowe i narkotyki?

Utylizacja przeterminowanych leków psychotropowych i narkotyków jest bardziej restrykcyjna niż w przypadku zwykłych leków. Apteki muszą prowadzić szczegółową ewidencję tych substancji, a ich utylizacja musi być dokonywana w obecności odpowiednich służb, takich jak przedstawiciel inspektora farmaceutycznego. Leki te są przekazywane do firm specjalizujących się w utylizacji odpadów niebezpiecznych i niszczone w ściśle kontrolowanych warunkach, aby uniknąć ich przedostania się do nieuprawnionych osób. Proces ten musi być potwierdzony odpowiednimi protokołami. 

Pojemnik na odpady medyczne w aptece

Każda apteka, która zbiera i przechowuje odpady medyczne, w tym przeterminowane leki, musi być wyposażona w specjalne pojemniki na odpady medyczne. Pojemniki te muszą być odporne na uszkodzenia mechaniczne, szczelne i odpowiednio oznakowane, aby zapobiec przypadkowemu dostępowi osób postronnych. W przypadku leków psychotropowych i narkotyków, przechowywanie powinno być dodatkowo zabezpieczone, aby zapewnić pełną kontrolę nad tymi substancjami do momentu ich przekazania do utylizacji. 

Dbanie o właściwą gospodarkę odpadami medycznymi w aptece jest nie tylko obowiązkiem prawnym, ale także etycznym, mającym na celu ochronę zdrowia publicznego i środowiska naturalnego. 

Specjalne regulacje dotyczące gospodarki odpadami

Na 30 dni przed rozpoczęciem działalności każda apteka ma obowiązek złożenia odpowiednich deklaracji w powiecie dotyczących generowanych odpadów medycznych oraz sposobów gospodarowania nimi – organ musi wydać zgodę na wytwarzanie odpadów.

Wytwarzane odpady powinny być poddane ścisłej sprawozdawczości: należy je ewidencjonować, utylizować oraz zdawać coroczny raport do wydziału ochrony środowiska marszałka województwa w terminie do 15 marca. Odpady poklasyfikowane są w specjalne grupy oznaczone kodami, np. 18 01 08 – leki cytotoksyczne i cytostatyczne, 18 01 09 – leki inne niż wymienione w 18 01 08, 18 01 06* – chemikalia, w tym odczynniki chemiczne zawierające substancje niebezpieczne itd. Dodatkowo narzucony jest również sposób przechowywania. W zależności od grupy odpadów, musi być to albo specjalne pomieszczenie, albo stacjonarne urządzenie chłodnicze. W celu odpowiedniej utylizacji należy nawiązać współpracę z firmą zajmującą się unieszkodliwianiem odpadów z aptek takich jak Emka S.A., która zajmie się  również ich odbiorem i transportem do spalarni.